Wat zijn emotionele flashbacks en hoe kunnen deze bij PTSS leiden tot plotselinge en onbegrijpelijke gruwel? - Deel 1

Heb jij je ook weleens afgevraagd hoe er door PTSS en trauma plotselinge en onbegrijpelijke gruwel kan ontstaan?

De ontstane afschuw wordt helaas, maar zelden herkend voor wat het is – Posttraumatische Stressverschijnselen veroorzaakt door een 'mysterieuze' dieperliggende bron.

Heb je ook deze vraag, lees dan vooral verder.

De plotselinge gruwel, de verwarring en verstoring hierdoor is zo groot omdat men volledig in het duister tast naar wat er nu eigenlijk aan de hand is.

De emotionele flashback wordt door professionals niet opgepakt, omdat zij het ook niet begrijpen. Want, waar gaat het om wanneer iemand niet kan uitleggen waardoor hij of zij last heeft – niet kan uitleggen waardoor de Posttraumatische Stressverschijnselen dus ontstaan?

Professionals spreken verder niet over deze belastende en ziekmakende flashback omdat zij volharden in hun houding dat er zonder beelden geen verklaring en dus ook geen oplossing is voor de nare gevoelens die door emotionele flashbacks ontstaan?

Ben je geïnteresseerd om hier verder over te lezen? Wil je ook graag de vraag beantwoord zien wat deze mysterieuze, onbekende last is, die zich uit in de vorm van een emotionele flashback?

Lees dan verder het uitgebreide artikel hieronder. Ik geef hierin verdere uitleg over het ontstaan van emotionele herbelevingen, de consequenties en natuurlijk geef ik ook opheldering over het effectief oplossen van deze naarste vorm van flashback.

Een vorm van herbeleving die als onderdeel van een PTSS en trauma-hersteltraject gelukkig oplosbaar is, maar die helaas voor velen met PTSS totaal onbekend is. Hierdoor zorgt deze, zonder dat iemand het beseft, voor een zware dagelijkse (onnodige) last en een hoop bijkomstige narigheid ...

NIET GESTOORD – WEL TIJDELIJK VERWOND

Laat ik vooraf nog maar eens weer duidelijk stellen dat ik veel liever spreek over Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) dan over de openlijk gevreesde DSM-V-term Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS).

Iemand met Posttraumatische Stressverschijnselen is niet gestoord. Wel is iemand tijdelijk verwond na een voor hem of haar te schokkende gebeurtenis (de druppel in de spreekwoordelijke emmer met trauma's die daarna overloopt). Iemand heeft daarom dringend deskundige, empathische en vooral in PTSV en Trauma gespecialiseerde professionele hulp nodig.

Waarom dringend? Omdat Posttraumatische Stressverschijnselen niet vanzelf overgaan, maar wel iedere dag ernstiger worden door nieuwe 'verbindingen' die leiden tot toenemende verwarring en onrust.

De afkorting “PTSS” bezorgt bij de meeste mensen wel behoorlijke rillingen. Wie kent er niet iemand in zijn of haar omgeving met PTSS? De afschuw en ontzetting in de afkorting “PTSS” is vooral ontstaan door de negatieve sociaal-demografische energie die ligt opgeslagen in deze afkorting.

Verder verwijst de laatste “S” in de afkorting PTSS naar "Stoornis" - iemand die “gestoord” is dus. Dit laatste is voor velen best wel ‘eng’ en daardoor worden mensen met PTSS vooral vermeden. Mensen met PTSS verliezen dan ook in toenemende mate het contact met mensen in hun omgeving.

OORZAKEN POSTTRAUMATISCHE STRESSVERSCHIJNSELEN

In ongeveer 20% van de gevallen leiden traumatische situaties tot Posttraumatische Stressverschijnselen die kunnen aanhouden en die na een maand 'officieel' overgaan van Acute Stress Stoornis (ASS) naar PTSS. Dit gebeurt twee tot driemaal vaker bij vrouwen dan bij mannen.

Daarnaast is het zo dat mannen of vrouwen die blootgesteld worden aan ongewenst lichamelijk grensoverschrijdend gedrag een veel grotere kans hebben op het ontwikkelen van Posttraumatische Stressverschijnselen. 75% van hen heeft na ongewenst lichamelijk grensoverschrijdend gedrag, al na een week Posttraumatische Stressverschijnselen.

Zie voor meer en uitgebreidere informatie hierover mijn eerdere publicatie: “Wat hebben, thee, koffie, grensoverschrijdend gedrag, sociale onveiligheid en PTSS met elkaar te maken?”

KINDERMISBRUIK

Kindermisbruik is ook een belangrijke bijdragende factor in het ontstaan van emotionele flashbacks en de belasting die ontstaat hierdoor in de vorm van Posttraumatische Stressverschijnselen. Herhaalde situaties waarbij het kind zich in het moment toen niet gesteund voelde door een aanwezige volwassene. Het kind kan op diverse manieren getraumatiseerd zijn – bijvoorbeeld door;

- Verwaarlozing; het kind wordt niet in de fysieke en emotionele basisbehoeften zoals voedsel, onderdak, kleding, toezicht, bescherming tegen wilde dieren, medische zorg en onderwijs voorzien. Het is een groot misverstand, zelfs onder professionals dat wanneer een gezin een laag inkomen heeft en er dus minder te besteden is voor bijvoorbeeld voedsel, kleding en onderdak – dit automatisch tot ‘verwaarlozing’ zou leiden. Ondanks dat dit voor velen niet voor te stellen is, vindt men vaak in deze gezinnen juist wel saamhorigheid, zorgzaamheid en een focus op liefdevol met elkaar omgaan en elkaar ondersteunen!

- (Narcistisch) misbruik; de overheersende (narcist) als ouder die een kind lichamelijk, financieel, emotioneel of seksueel misbruikt met als doel manipulatie van gevoelens van het kind, kleineren en het kind een gevoel van waardeloosheid geven.

Kinderen zijn zelden in staat om hiermee naar buiten te treden omdat de narcist de schone schijn ophangt van normaliteit en gezondheid in het gezin. Aangezien professionals hier helaas onvoldoende inzicht in hebben kan de narcistische ouder ook de professional manipuleren.

Een of beide ouders die overheersend (narcist) zijn geven kinderen het gevoel dat ze gek zijn, ze krijgen slopende zelftwijfel en zijn loyaal richting de narcistische ouder(s). Kinderen zijn bezit geworden van de narcist, waarbij eigen behoeften en wensen van het kind niet bestaan en de kinderen geen regie over het eigen leven hebben (ook niet op latere leeftijd als volwassene).

Een hooggevoelig (hoogsensitief) kind, ook wel Highly Sensitive Person (HSP) genoemd is extra gevoelig voor overheersend (narcistisch) gedrag – ook op latere leeftijd in relaties. Zie hiervoor ook een eerder artikel over de ziekelijke selectie drang van de narcist-narcistische persoonlijkheid voor hooggevoelige mensen-HSP.

De (narcistische) ouder, de ouder die niet in staat is om met het HSP-kind te verbinden, kiest dus juist vanwege zijn of haar gevoeligheid het hooggevoelige kind uit het gezin uit om deze handelingen bij te verrichten. De gevolgen voor het HSP kind van het manipulerende en ziekmakende gedrag van de overheersende ouder zijn hierdoor zeer ernstig.

- Verbale mishandeling; dit is een zeer pijnlijke vorm van kindermishandeling die vele kinderen treft. Weinig mensen, ook professionals herkennen verbale agressie helaas niet voor wat het is – een op lange termijn ernstige vorm van geweld die vele trauma’s achterlaat bij het kind.

Enkele voorbeelden hiervan zijn; publiekelijk bespotten, schreeuwen om het kind tot zwijgen te brengen, verbale bedreiging van het kind, herhaaldelijk onverwacht schreeuwen tegen het kind, het kind herhaaldelijk het gevoel geven dat het niet deugt en/of dat het stom is en altijd fouten maakt.

- Fysieke mishandeling; Kinderen krijgen soms te maken met (ernstig) lichamelijk letsel als gevolg van opzettelijk lichamelijk geweld. Voorbeelden zijn onder meer het van de trap of tegen een muur gooien van het kind, herhaaldelijk knijpen van het kind, herhaaldelijk door elkaar schudden van het kind, het kind opzettelijk laten struikelen, het kind langdurig onder een koude douche plaatsen, opzettelijk huid of haar van het kind verbranden, het kind opzettelijk vergiftigen, het kind onthouden van medicijnen, van slaap, voedsel en/of van water.

- Emotionele mishandeling; het kind wordt door deze vorm van mishandeling doelbewust aangetast in eigenwaarde. Dit ontstaat door het kind herhaaldelijk te vertellen dat hij niet geboren had moeten worden, ernstig tekortschiet, waardeloos is en niet (en nooit) geliefd is.

Enkele voorbeelden hiervan zijn: Pesten van het kind, bedreigen van het kind, niet horen en/of zien van het kind, mening of standpunt van het kind wat er niet toe doet, emotionele chantage van het kind, geen lichamelijke aanraking tussen ouder en kind, op geen (enkele) manier genegenheid en/of warmte voor het kind vertonen. Deze achter ‘gesloten deuren’ en binnen bepaalde ‘families’ voortdurende verborgen vorm van mishandeling is daardoor zelden voor de buitenwereld zichtbaar.

ALGEMENE POSTTRAUMATISCHE STRESSVERSCHIJNSELEN (PTSV)

Iemand met PTSV heeft bijvoorbeeld verschijnselen zoals;

• Flashbacks
• Angst
• Verhoogde prikkelbaarheid
• Slecht slapen
• Traumatische herinneringen waar men niet meer aan wil denken
• Vermijding van prikkels of verdoofd reageren
• Negatieve gedachten
• Sombere, negatieve stemming
• Nergens meer in geïnteresseerd zijn
• Concentratiestoornissen
• Schuld en schaamte
• Nachtmerries
• Overmatig piekeren
• Paniekaanvallen
• Gedeeltelijke of complete dissociatie (*)
• Een ernstige verstoring in de energiebalans

VOORTDURENDE STRESS - GIF VOOR HET LICHAAM

De reacties in het lichaam, de voortdurende stress dus die door het bovenstaande ontstaat wordt uiteindelijk ‘giftig’ voor het lichaam en uit zich hierdoor bijvoorbeeld in fysieke verschijnselen zoals ;

• Tintelingen in handen en voeten
• Spierpijnen
• Allergieën
• Chronische vermoeidheid
• Duizeligheid (inclusief tegen deurposten aanlopen, van de fiets vallen, struikelen over hele kleine objecten)
• Diverse ontstekingen
• Fibromyalgie
• Hoofdpijnen (in allerlei vormen)
• Tinnitus (oorsuizen in alle vormen en ‘maten’ – piepen, klappen of bijvoorbeeld lage doffe tonen horen en dan vooral tijdens/na een hevige stress/paniekaanval)
• Chronische slapeloosheid

Klik hier voor aanvullende informatie over het ontstaan van Posttraumatische Stressverschijnselen.

(*) Dissociatie is een overlevingsmechanisme wat velen beschrijven als het op diverse momenten afwezig zijn – men blijft fysiek weliswaar aanwezig, maar men 'vlucht' uit de situatie. Hierdoor kan men dan niet goed genoeg meer reageren op de omgeving.

Een volledige dissociatie wordt wel “Black-out” genoemd. Tijdens een Black-out is iemand niet meer bewust aanspreekbaar. Na een black-out kan men weer bewust op de omgeving reageren.

In de praktijk, bijvoorbeeld bij ongewenst lichamelijk grensoverschrijdend gedrag, zie ik regelmatig dat iemand tijdens een dergelijke traumatische ervaring toeschouwer van zichzelf werd, terwijl men het trauma onderging.

Tijdens dissociatie is iemand onbewust afgescheiden van het eigen lichaam om ‘weg’ te zijn bij de bron van het ontstaan van de pijn en het lijden. Men kan fysiek niet (meer) vluchten en hierdoor ontstaat op dat moment vastzittende energie in de vorm van een representatie van de traumatische situatie.

PTSS IS GEEN BURN-OUT

De eerdergenoemde ernstig verstoorde energiebalans door PTSV is helaas het nieuwe “PTSS Paard van Troje” geworden. Ik heb dit een tijd geleden zo genoemd en beschreven in het artikel "Burn-out het nieuwe PTSS 'Paard van Troje'" omdat ik veel mensen in de praktijk zie die onterecht de diagnose Burn-out krijgen, wanneer ze in feite Posttraumatische Stressverschijnselen hebben.

Voor alle duidelijkheid, PTSS is zeker geen Burn-out! Stel je eens voor, je krijgt te horen dat je een Burn-out hebt, maar in werkelijkheid gaat het om Posttraumatische Stressverschijnselen, waaronder zeker enkele op Burn-out lijkende klachten.

Ik zie regelmatig mensen die door eerdere professionals meerdere keren en soms zelfs gedurende een periode van jaren de misdiagnose Burn-out hebben gekregen. Dit is veel meer dan een professioneel inschattingsfoutje. Het wordt later in overpeinzing door de mensen die dit aangaat als een onterechte beschuldiging gezien met voor hen ernstige negatieve consequenties.

Iemand krijgt vanzelfsprekend in dit geval niet de juiste deskundige en professionele gespecialiseerde ondersteuning – wordt dus ook niet effectief geholpen. Omdat Posttraumatische Stressverschijnselen alleen maar ernstiger worden doordat tijd verstrijkt, ontstaat er zonder gespecialiseerde professionele hulp uiteindelijk een onhoudbare situatie. De ontstane verergering leidt niet alleen tot ernstige prestatieproblemen, maar zelfs tot arbeidsongeschiktheid die had kunnen worden voorkomen!

Door de 'onduidelijke klachten' die mensen presenteren voor hen die deze niet herkennen wordt men vaak verteld dat ze niet geholpen kunnen worden. Professionals vinden dat ze niet passen in het daarvoor bestemde ‘hokje’ omdat de klachten bijvoorbeeld voor hen niet volledig aan de kenmerken van PTSV voldoen. Mensen krijgen dan te horen: “U heeft veel Posttraumatische Stressverschijnselen, maar u heeft geen PTSS” …?

Paniekaanvallen die zonder in PTSS en trauma gespecialiseerde professionele ondersteuning gericht op het oplossen van de aanleiding/trigger van de paniekaanvallen zeker niet weggaat.

Ook komt het regelmatig voor dat iemand met PTSV verteld wordt dat er onvoldoende beelden zijn om mee te werken, dat men onvoldoende voelt en soms zelfs dat men zich volgens de professional te weinig kan herinneren.

Vaak wordt ook voorgesteld dat men eerst ‘meer stabiel’ moet worden – dit is ook een ware afwijzing, want hoe kun je zelf zonder dat de triggers van emotionele flashbacks opgelost worden ‘meer stabiel’ worden? Ik vind het haast te pijnlijk om dit hierop te schrijven, maar laten dit nu juist die dingen die ik hierboven noem ook Posttraumatische Stressverschijnselen zijn door PTSS.

Uiteindelijk komt daar ook nog eens de term “Complexe-PTSS” (C-PTSS) bij. Deze term wordt vaak als zogenaamde ‘verzachtende term’ gebruikt om hiermee aan te geven dat de situatie van iemand ‘heel ingewikkeld’ is en om te voorkomen dat de term “onbehandelbaar” niet hoeft te worden uitgesproken.

Te complex dus met als conclusie – ik kan je hierbij niet helpen en je zoekt het maar zelf verder uit. Ga zo door, leef je leven. Maar, hoe? Is het een optie om met PTSV door het leven te gaan? Is er met een dergelijke belasting nog wel sprake van leven, of is het dagelijks overleven geworden …?

HET GAAT NIET OM DE VERSCHIJNSELEN

Hoe vreemd het ook klinkt, het gaat niet om de verschijnselen die ontstaan. Dit zijn waargenomen stressreacties in het lichaam. Het gaat om de trigger (aanleiding) die aan de basis van de stressreactie ligt - in dit geval de aanleiding dus van de emotionele flashback.

De trigger veroorzaakt de vastzittende en daardoor steeds op eenzelfde manier waargenomen stressreactie. Doordat haast iedere professional een fixatie op de stressreacties, ontstaat er een symptomatische, maar geen holistische en vooral ook geen effectieve oplossing voor iemand met PTSV.

Aangezien het lichaam een informatienetwerk is en reageert op waarnemingen, kan de logica wel gevolgd worden dat een reactie niet op hetzelfde niveau opgelost kan worden als waar deze (in het lichaam) ontstaat.

De zoektocht naar het oplossen van de Posttraumatische Stressverschijnselen blijft helaas meestal gericht op het verlichten van de verschijnselen (symptomen) - niet om te zorgen dat de automatische, reflexmatige en vooral oncontroleerbare stressreactie niet meer kan ontstaan. Gelukkig zijn er wel vooruitstrevende interventies die de aanleiding/trigger kunnen oplossen. Lees meer hierover in dit artikel: "Zolang de triggers bij PTSS en Trauma namelijk niet zijn opgelost, zorgt Adrenaline voor 'drama' en een voortdurende strijd in het lichaam."

MEDICATIE KAN TIJDELIJK ONDERSTEUNEND ZIJN

Kortdurend kan het zeker nodig zijn om medicatie te gebruiken om een ‘brug’ te vormen naar een toekomst met gezonde weerbaarheid.

Iemand kan door PTSV in een hele zware crisissituatie belanden.

Vaak wordt er ook hierdoor gekozen om Posttraumatische Stressverschijnselen allereerst te onderdrukken met medicijnen. De onderliggende oorzaak van de ontstane angst, paniek en/of neerslachtigheid wordt niet opgelost, maar in feite gemaskeerd, oftewel onderdrukt.

Helaas wordt er tegelijkertijd met de start van de medicatie niet ook gestart met deskundige en in PTSS en trauma gespecialiseerde professionele hulp. Professionele ondersteuning die er nogmaals op gericht is om de onderliggende oorzaak van de PTSV effectief op te lossen. Gebeurt dit namelijk niet, dan ontstaat er door de medicatie een onnodige aanvullende belastende en vicieuze negatieve cirkel.

Een situatie die voor iemand met PTSV bemoeilijkt wordt door het door medicatie blijvend onderdrukken van de oorzaken van de PTSV. Medicatie die gewenning, negatieve psychische, maar vaak ook nog eens lichamelijke gevolgen kunnen geven.

Het is geen uitzondering dat medicatie als bijwerking reacties geeft waarvoor iemand juist de medicatie slikt (bijvoorbeeld angst, nachtmerries, onrust en neerslachtigheid).

Voortdurend medicatie nemen lijkt dan ook op 'pleisters' blijven plakken op een zichtbaar 'bloedende wond'. De medicatie kalmeert en iemand kan hierdoor soms wat beter met de situatie omgaan. Niet allen negatieve, maar ook positieve emoties worden op deze manier afgevlakt. Het wordt voor de meesten dan ook vaak beschreven als een 'glansloos geworden leven'.

Helaas wordt door deze algehele afvlakking van het gevoel ook de mogelijkheid ontnomen om bewust te voelen, wat juist bijzonder belangrijk is bij trauma herstel. Voor de HSP draagt dit verder bij aan de verwarring die aan de basis ligt van het zich niet meer zichzelf voelen (doordat men het gevoel kwijtgeraakt is).

Medicatie helpt niet zolang de wond nog steeds aan het bloeden is. Omdat mensen hierdoor niet effectief geholpen worden en daarna niet meer in voorgevormde ‘hokjes’ passen, worden ze uiteindelijk zonder uitleg en verwijzing 'weggestuurd'. Je zou zelfs kunnen zeggen ‘op straat gezet’.

Dat hierdoor bij deze zeer kwetsbare groep van mensen een groot gevoel van afwijzing, falen en hulpeloosheid ontstaat is niet vreemd te noemen. De radeloosheid en reddeloosheid die hierdoor ontstaat zorgt ervoor dat men alleen nog maar wil vluchten uit de situatie. Echter, waarheen kun je (nog) vluchten in die staat?

FLASHBACKS (HERBELEVINGEN)

Het is allereerst belangrijk om goed onderscheid te maken tussen een stressfactor (aanleiding, ofwel trigger) en de uiteindelijke stressreactie (emotie, belemmerende overtuiging, fantasie in de vorm van angst, etc.). De trauma’s zelf duren dan ook niet voort, die waren toen. De stressoren (triggers) en de daaropvolgende stressreacties kunnen beide wel degelijk voortduren.

Een trauma kunnen we dan ook beschouwen als een vastzittende, bevroren reactie, op een vroegere stressfactor. Wanneer we te maken hebben gehad met overweldigende stressoren – te groot voor ons om op dat moment aan te kunnen – kan dit geleid hebben tot trauma’s. Eenvoudig weergegeven, waren er op het moment van het ontstaan van het trauma voor iemand minder positieve hulpbronnen beschikbaar dan de giftige aspecten van de ontstane situatie.

Een flashback is dan ook een opgeslagen en steeds herhalende reactie op een traumatische gebeurtenis van toen met al zijn waarnemingen (eventueel beelden), geluiden en angsten), alsof het allemaal "nu" gebeurt.

De vastzittende energie is een representatie van de waarneming van toen in de vorm van een energie construct. Totdat de trigger effectief is opgelost, blijft de onveilige en traumatische ervaring van toen, opgeslagen en effectief als bedreiging.

Een bedreiging die opnieuw en steeds weer actueel wordt wanneer deze in het hier-en-nu door een interne of externe stimulus getriggerd wordt en leidt tot oncontroleerbare stressreacties en negatieve emoties.

Het heet niet voor niets een “Flashback” (herbeleving) en niet een “Flashforward” (vooruit beleving). Het gaat altijd om een reactie op een stressfactor die al gebeurd is – die leidt tot een automatische, reflexmatige en oncontroleerbare stressreactie.

Een flashback kan gekoppeld zijn aan een nachtmerrie, maar dit hoeft zeker niet zo te zijn. Iemand kan gewoon wakker zijn en oncontroleerbaar een traumatische gebeurtenis herbeleven. Flashbacks zijn verwoestend voor degenen die ze ervaren, maar ook voor iemands omgeving. Het onverwachte en vooral ook voor de persoon onnatuurlijke gedrag is voor de omgeving niet te hanteren.

Ik heb eerder een Infographic gepubliceerd met als titel “De PTSS-Flashback”, waarin ik de drie vormen van flashbacks verder toelicht; je kunt deze hier gratis downloaden.

Hieronder een korte opsomming van deze drie vormen van flashbacks;

1. Visuele Flashback – Het gaat er niet om wat je ziet, maar wat je waarneemt. Dit type herbeleving kenmerkt zich door het herleven van beelden die kenmerkend zijn voor de oorspronkelijke traumatische ervaring.
2. Somatische (lichamelijke) Flashback – Het gaat er niet om wat er is, maar wat je voelt. Dit type herbeleving kenmerkt zich door lichamelijke (fysieke) sensaties, ongemak, of zelfs plotselinge pijn in een lichaamsgebied wat door het oorspronkelijke trauma toen is aangetast.
3. Emotionele Flashback – Het gaat niet om een verstandelijke interpretatie van de waarneming – het gaat om de waarneming van de (gevoelsmatige) effecten die ontstaan. Dit type herbeleving kenmerkt zich door plotselinge, oncontroleerbare negatieve emoties. Negatieve emoties die zonder aanwijsbare oorzaak soms uren, maar soms ook wel dagen ongecontroleerd kunnen voortduren.

Een onbewuste interne of externe prikkel is de aanleiding van deze emoties en kenmerkend hierbij is dat er geen waarneembaar beeld van de traumatische gebeurtenis is.

Flashbacks geven een steeds op dezelfde manier herhalende en dus vastzittende reactie. Reacties die uiteindelijk leiden tot verstarde (reactie-)patronen in denken, voelen en gedrag.

Alle types flashbacks ontstaan door aanleidingen/triggers in het hier-en-nu, die iemand als het ware terugwerpen in de tijd. De opgeslagen vastzittende energie van de traumatische ervaring van toen wordt geactiveerd en veroorzaakt een herhalend patroon van (emotionele) reacties. Het trauma duurt dus niet voort – de vastzittende energie in de vorm van (emotionele) stressreacties zeker wel!

In deel 2 van dit artikel beschrijf ik;

• Het ontstaan en de verschijnselen van de emotionele flashback
• Waarom praten geen oplossing is en drang en dwang als onderdeel van een standaard benadering geen plek hebben in de effectieve benadering van het oplossen van emotionele flashbacks bij PTSS en trauma;
• Wat de gevolgen zijn van de onbekendheid van de emotionele flashback bij de professionele hulpverlening;
• De juiste focus bij het oplossen van de emotionele flashback als onderdeel van een integraal en holistisch PTSS en trauma-hersteltraject!