Wat hebben, thee, koffie, grensoverschrijdend gedrag, sociale onveiligheid en PTSS met elkaar te maken?

"Wil je thee of koffie?

Nee, heb je geen zin?

Wil je helemaal niets?"

INTRODUCTIE

De vraag “Wil je thee of koffie?” geeft op een ongelooflijk onschuldige en tegelijkertijd indringende manier de verhaallijn weer van “toestemming” tussen personen. 

Toestemming gegeven door vrouwen en mannen om aangeraakt te worden, toestemming wat gegeven wordt om aangekeken te worden en vanzelfsprekend toestemming wat gegeven wordt voor intimiteit met seksuele handelingen.

Volgens stichting Slachtofferhulp is ±90% van de slachtoffers van zedenmisdrijven vrouw. Het zou echter onjuist zijn om hier niet duidelijk te vermelden, dat er wel degelijk ook mannen zijn die ongewenst (lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag en daardoor sociale onveiligheid ervaren. De afgelopen tijd met alle me-too publiciteit rondom dit onderwerp, zou doen vermoeden alsof dit niet zo is, maar dit is dus incorrect en pijnlijk voor mannelijke slachtoffers.

"Sommigen vinden het nodig om publiek discussie te voeren

over het voor hen grote onderscheid tussen “misbruik” en “grensoverschrijdend gedrag” – ik vind dit vanuit mijn

professioneel perspectief niet waardevol." 

MISBRUIK BLIJFT MISBRUIK

Misbruik is namelijk elke vorm van buitensporig gedrag – buitensporig dan wel, zoals ervaren wordt door degene die onderworpen wordt aan het (ongewenste) buitensporige gedrag. Of iets misbruik is, is dus geen zaak van interpretatie door degene die het grensoverschrijdende en buitensporige gedrag onderneemt.

Want, laten we wel zijn, wanneer iemand “Wil je thee of koffie?” beantwoordt met een duidelijk “nee”, dan bestaat er toch ook geen misverstand? Wanneer men net doet alsof men het antwoord niet heeft gehoord, dan slaat de persoonlijke aandacht en gezelligheid plotseling om in dwang en drang, maar vooral ook in sociale onveiligheid.

"Door geen gehoor te geven aan de wens van de ander, is het

dus net alsof we ondanks het antwoord, onder dwang, thee

of koffie in iemands mond gaan gieten."

Dit zouden we toch ook nooit doen? Nee, natuurlijk niet. Dit is exact hetzelfde als doorgaan met datgene wat iemand anders als (ongewenst) grensoverschrijdend handelen ervaart.

Om bij het voorbeeld te blijven, kan het zelfs zo zijn, dat iemand tijdens het thee of koffiezetten, ineens van mening veranderd is – ook hier geldt dan weer dat we dan toch ook niet desondanks thee of koffie in iemands mond gaan gieten? Nee, iemand heeft aangegeven van mening te zijn veranderd en ten slotte toch geen thee of koffie meer te willen – duidelijk toch.

BIJZONDERE VIDEO

Daarom denk ik dat de onderstaande video - een video die enige tijd geleden gemaakt is door de Thames Valley Police (VK) als voorlichtingsfilmpje, zo prachtig weergeeft waar het bij “toestemming” om gaat.

Ondanks alles, blijken er helaas nogal wat mensen te zijn die op een of andere manier blijven twijfelen over wat toestemming nou eigenlijk echt betekend? Na deze video ga ik ervan uit dat iedere vorm van twijfel bij je is weggenomen.

Animatie met dank aan Emmeline May op rockstardinosaurpirateprincess.com en Blue Seat Studios . Copyright © 2015 RockStarDinosaurPiratePrincess en Blue Seat Studios . Afbeeldingen zijn copyright © 2015 Blue Seat Studios. http://www.consentiseverything.com/ - Bron: Thames Valley Police

Ik denk dat deze bijzondere video verplicht materiaal zou moeten worden op scholen en verder gebruikt zou moeten worden als onderdeel van bredere informatievoorziening en voorlichting over dit belangrijke onderwerp.

"Voor alle duidelijkheid, op een bepaalde manier kijken, snoezig

zijn, er wel leuk uitzien, een erectie, of iemands leiding-

gevende zijn – dit alles geeft nog geen keuze weer.

Het betekent dan ook zeker niet dat er toestemming

is gegeven voor verdere aanraking en zelfs voor

intieme en seksuele handelingen."

Daarnaast betekent een “ja” van gisteren niet automatisch een “ja” voor vandaag – toestemming behoor je iedere keer weer opnieuw te krijgen - niet af en toe naar gelang men dit zelf wenst!

WEL OF GEEN RELATIE – GEEN ONDERSCHEID

Velen denken dat zonder toestemming (lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag in een relatie geoorloofd is en er op een of andere manier erbij hoort – men heeft toch een relatie?

"Nou nee, niet dus - een relatie behoort juist een plek te zijn

van liefde, wederzijds respect en vrijheid – hier horen

geen dwang en ongewenste activiteiten bij." 

Deze pogingen kunnen zich vermommen als ongewenste fysieke of niet-fysieke aanraking (ongewenste blikken, gebaren, woorden-wisselingen en grensoverschrijdende appjes en berichten/foto’s die men zonder toestemming deelt op sociaal media). 

Het kan zich verder voortzetten tot seksuele handelingen die dus zelfs binnen een relatie als ongewenst kunnen worden ervaren en dan dus nogmaals onder dwang plaatsvinden. Dit is niet het exclusieve gebied van mannen, maar is hetzelfde voor vrouwen en mannen die hierin initiatief nemen!

TOESTEMMING

Toestemming krijg je – of je krijgt het niet. Niet zo moeilijk zou je zeggen – toch?

Maar wat is er dan gebeurd met al die vrouwelijke en mannelijke slachtoffers die deze vraag werden gesteld en waar men ondanks het overduidelijke “nee” antwoord, toch gewoon doorging met waarvoor men geen toestemming had gegeven? 

Wat nu, in al die situaties waar men de vraag überhaupt nooit gesteld heeft gekregen, maar waar men desondanks veronderstelde dat die toestemming wel gegeven was? Bizar toch? 

"De ernstige gevolgen die ik de praktijk zie van de hierdoor

ontstane sociale onveiligheid en met name de ernstige

traumatische gevolgen van het ongewenste

(lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag zijn

zeer verstrekkend en leiden zeer vaak tot

Posttraumatische Stress Verschijnselen (PTSS)."

Geen toestemming krijgen zou alleszeggend moeten zijn en daarmee zou het ook meteen moeten leiden tot een “stop” op alle handelingen en de nare gevolgen die hieruit voortvloeien. 

VICTIMIZERING

Het is verder bijzonder dat de omstandigheden later altijd op een of andere manier omgedraaid lijken te worden. Een dader lijkt zich altijd te kunnen beroepen op de zogenaamde eerdere gegeven toestemming.

"Echter, laat ik dit hier nogmaals benadrukken, het aller-

belangrijkste hier is de mening van degene die geen

toestemming heeft gegeven en hierdoor (lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag heeft ervaren. Dat alle

aandacht op de dader gericht is, laat de persoon

om wie het gaat reddeloos en radeloos achter."

Om toestemming helder en simpel te houden, is het goed om duidelijk bewust te blijven van het antwoord op deze vraag en om deze eenvoudigweg hetzelfde te zien als het antwoord op de vraag of men zin in thee of koffie heeft?

Wanneer men verder van mening veranderd is tijdens het proces, is een ingetrokken toestemming het resultaat en daarmee wordt “stoppen” met handelingen de enige en juiste optie. 

"Intimiteit met seksuele handelingen zonder toestemming wordt namelijk (altijd) ervaren als een vorm van verkrachting."

Voor alle duidelijkheid, ik richt mij hier niet op de mogelijke juridisch beperkende definitie van deze weergave – het gaat er mij om dat duidelijk moet zijn dat ongewenst (lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag zowel binnen als buiten een relatie, altijd traumatisch is. Je zou denken dat dit geen ‘hogere wiskunde’ is en dat werkelijk iedereen dit zou moeten kunnen begrijpen - maar als dit zo zou zijn, dan zou je dit nu niet lezen.

WEL OF GEEN DUIDELIJKE TOESTEMMING?

Wellicht is deze korte opsomming handig om in je gedachten te houden, wanneer het om toestemming gaat:

• De persoon die fysieke of niet-fysieke aanraking en/of intieme en seksuele handelingen wil en dus start, is verantwoordelijk voor het verkrijgen van toestemming van de ander.

• Vraag je altijd af of de ander wel in staat is om toestemming te geven – zo niet, dan is er dus geen keuze en dus ook geen toestemming. Dit kan bijvoorbeeld zijn wanneer de ander slaapt, wanneer iemand sterk beïnvloed wordt door alcohol (dronken is), recreatieve drugs en/of medicijnen gebruikt heeft en bij psychisch onvermogen.

• Toestemming moet je steeds weer opnieuw toetsen, door je bewust te zijn van de lichaamstaal van de ander en nadrukkelijk naar toestemming te vragen. Met andere woorden je kunt er dus niet vanuit gaan dat een bepaalde gezichtsuitdrukking en houding ook echt toestemming voor bijvoorbeeld aanraking is.

• Toestemming is geen recht (bv. vanwege een relatie met iemand) en je moet telkens opnieuw weer toestemming krijgen – iedere keer dus wanneer er opnieuw met fysieke of niet-fysieke aanraking en/of intieme seksuele handelingen gestart wordt.

• De vraag: “vind je het goed dat ik dit doe?” is een buitengewone belangrijke en waardevolle vraag – deze vraag dient dan ook steeds herhaald te worden.

• Wanneer er iets van ongemak blijkt uit de gezichtsuitdrukking, of door wat de ander zegt, of door iemands afwerende lichaamshouding – stop dan meteen. Er is dus geen toestemming (meer)!

• Het uitblijven van een helder antwoord op de vraag “vind je het goed dat ik je aanraak?” is een duidelijk “nee” en dit geeft aan dat er geen toestemming (meer) is. Alleen wanneer iemand helder en bevestigend en uit vrije wil “ja” antwoord, is er dus toestemming.

• Bij twijfel over toestemming dient men altijd te “stoppen” met handelingen – twijfel zonder toetsing is een duidelijk “nee”.

NARCIST – NARCISTISCHE PERSOONLIJKHEID

Velen die in deze context met ongewenst (lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag te maken krijgen, worden blootgesteld aan een narcistische persoonlijkheid – vaak afgekort als narcist. De narcistische persoonlijkheid kenmerkt wreedheid, dwingende controle en manipulatief liegen. 

Wanneer iemand die (langdurig) aan de narcist blootgesteld wordt, ook nog eens hooggevoelig (HSP), ontstaat er een proces van ziekelijke versmelting van de ervaringen - ervaringen die op traumatische wijze tot Posttraumatische Stress Verschijnselen (PTSS) leiden.

"We spreken hier de hele tijd over grensoverschrijding en dus

over grenzen, maar voor alle duidelijkheid, iemand met een narcistische persoonlijkheid accepteert geen grenzen -

van anderen." 

Dit is ook een van de redenen dat ik zeer vaak mensen in de praktijk zie die voorheen blootgesteld zijn geweest aan een narcist. Dit kan een vader en/of moeder, grootvader en/of grootmoeder, zoon, dochter, partner, ex-partner, collega of bijvoorbeeld een leidinggevende zijn. Soms hebben zij zelfs meerdere van dit ‘type’ relaties achter elkaar gehad – telkens vanuit de hunkering naar niet eerder ontvangen liefde en aandacht, op zoek naar de beantwoording hiervan.

De zelf bewierookte narcistische persoonlijkheid ontbreekt het aan elk vermogen tot zelfinzicht - en daarmee tegelijkertijd ook de mogelijkheid tot gezond samenleven met een partner in een relatie van gelijkwaardigheid.

Als men soms vanuit een verplichting vanuit een derde partij, toch sorry moet zeggen, komt het zo kunstmatig over, dat er van oprecht excuus nooit sprake is. Het heeft dan ook nooit het beoogde effect van oprecht sorry zeggen en de pijn is voelbaar.

"De persoon met een narcistische persoonlijkheid is onfeilbaar

en kan op geniale en bijzondere wijze de hele wereld wijsmaken

dat er wél iets mis is met de ander (bv. partner, ex-partner, zoon, dochter, werknemer, collega)."

Met hun charme en flamboyante verschijning pakt de narcist werkelijk iedereen in. Er bestaat helaas ook nog steeds grote onbekendheid bij hulpverleners, wanneer het gaat om het gedrag van mensen met een narcistische persoonlijkheid. De hulpverlener wordt net als iedere omstander professioneel ingepakt door het onberispelijke en toonaangevende gedrag van de narcist. 

MEERDERHEID NA EEN WEEK PTSS

Laten we de ernst van dit alles nogmaals niet onderschatten – ongewenst lichamelijk grensoverschrijdend gedrag geeft bij de meerderheid van vrouwen en mannen al na een week Posttraumatische Stress Verschijnselen (PTSS). Verschijnselen die ontstaan door een overweldigend gevoel van gevaar, machteloosheid, hulpeloosheid, angst en eenzaamheid in een bepaalde situatie. 

Hulpverleners zijn hierdoor zelfs in staat om secundaire traumatisering te veroorzaken door slachtoffers een vorm van daderschap aan te praten. Alsof men uit “vrije keuze” heeft deelgenomen aan het grensoverschrijdend gedrag, stelt men;

• Dat de persoon zich volgens hen niet krachtig genoeg heeft opgesteld.
• Dat de persoon dan maar duidelijker had moeten zijn.
• Dat de persoon er door eigen gedrag (en houding) wel aan bijgedragen zal hebben.
• Dat de persoon vast wel op een verleidelijke manier heeft gekeken.
• Dat het soort make-up, haardracht en kleding van de persoon niet passend waren/zijn.
• Etc.

Het is duidelijk geen enkele oplossing voor hen die blootgesteld zijn geweest aan ongewenst (lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag:

• Om als professional dergelijk gedrag te gaan verdedigen, of zoals hierboven beschreven de ‘schuld’ bij het slachtoffer neer te leggen. Een slachtoffer die hulp vraagt dient empathische, professionele en vooral in PTSS en trauma gespecialiseerde hulp te krijgen en vooral niet een belastend en beschadigend weerwoord.
• Ongepaste grapjes te gaan maken over deze materie – dit is meer dan ongepast voor een dergelijke serieuze zaak en heeft ernstige gevolgen.
• De ernst gaan afzwakken en het hierdoor ongeschreven toe te laten is misleidend en wordt ook ervaren als mishandeling.
• Net doen alsof dit niet bestaat in bepaalde familie opstellingen, gezinnen, organisaties, is hetzelfde als het goed vinden – dit kent geen ‘exclusieve omgevingen’ en bij de minste ‘schijn’ hiervan dient men grondig op onderzoek uit te gaan.
• Voorkomen is vele malen beter dan te moeten helen van de gevolgen van Posttraumatische Stress Verschijnselen (PTSS) – de inzet van hulpverlening en vele anderen zou dan ook gericht moeten zijn op goede voorlichting, openheid over dit onderwerp (educatie), zero-tolerantie bijvoorbeeld op scholen, in organisaties en binnen verenigingen. Voor alle duidelijkheid over dit laatste bestaan geen nuance verschillen - zero is zero – niet dus.

SECUNDAIRE TRAUMATISERING

De bovengenoemde reacties zijn niet alleen bijzonder onprofessioneel, maar worden ook nog eens als aanvullend bedreigend ervaren door degene die reeds door de blootstelling getraumatiseerd is. Ik zie regelmatig dat dit leidt tot onnodige secundaire traumatisering. Wanneer men uiteindelijk besluit om hulp te zoeken gebeurt er het onbevattelijke – men lijkt de schuld te krijgen van hetgeen er gebeurd is. 

"Wanneer men uiteindelijk besluit om hulp te zoeken gebeurt er

het onbevattelijke – men lijkt de schuld te krijgen van

hetgeen er gebeurd is." 

Ik sta dan ook versteld dat er hulpverleners, maar ook directieleden, Raden van Bestuur (RvB), Raden van Commissarissen (RvC), Raden van Toezicht (RvT) en leidinggevenden zijn die de kern van vragen “Waarom men zo weinig deed tijdens en waarom men zo weinig zei nadat het is gebeurd?”, steeds weer lijken te missen;

• Men deed helemaal niet (te) weinig op dat moment – men kon niets doen omdat men gevoelsmatig ernstig bedreigd werd en men hierdoor volledig psychobiologisch overrompeld werd, met alle gevolgen van dien. Ik zie vaak dat slachtoffers zichzelf later kunnen zien – dat zij afgescheiden van hun lichaam, op afstand kijken naar de handelingen die met hen plaatsvinden. Het ‘verlaten van het eigen lichaam’ en zich volledig onttrekken uit de situatie is een van de bescherming-mechanismes die ontstaan om de zeer ernstige bedreiging en volledig overheersende stresssituatie te kunnen hanteren. Ook komt het regelmatig voor dat slachtoffers in een staat van totale paniek geraken – een stresssituatie die leidt tot een staat van bevriezen, waarbij praten en actie ondernemen helemaal niet meer mogelijk is. Men kan niets meer doen en letterlijk ook geen woord meer uitbrengen.

• Men zegt later niet (te) weinig – vaker dan niet zie ik in de praktijk dat men wel degelijk pogingen heeft ondernomen om erover te praten – echter, men werd, zoals zo vaak tevoren niet gehoord, niet gezien en niet erkend. Men luisterde niet zonder oordeel, maar men was op zoek naar een etiket/label, zodat er zo snel als mogelijk een protocol op losgelaten kon worden.

DE PRAKTIJK

Ik zie haast dagelijks de latere nare gevolgen van dit handelen, waarbij  zonder toestemming allerlei grensoverschrijdende handelingen plaatsvinden en ook van de eventueel opgetreden secundaire traumatisering.

"Wat iemand ook deed en hoe onschuldig men dit zelf ook mag vinden - trauma en de hierdoor eventueel later ontstane Posttraumatische Stress Verschijnselen is gebaseerd op persoonlijke waarnemingen. Wat een dader hiervan vindt is totaal niet relevant."

Wanneer de hierdoor ontstane verschijnselen, onvoldoende of zelfs helemaal niet herkend worden, leidt dit zonder gespecialiseerde hulp uiteindelijk tot een complete prestatiestop, Spoor 2 trajecten en zelfs tot volledige arbeidsongeschiktheid. 

"Helaas wordt het vaak voorkomende populistisch burn-out etiket/label onterecht in deze context gegeven. Een misdiagnose die ontstaat door gebrek aan specialistische kennis en ervaring - een professionele ‘inschattingsfout’ met verstrekkende gevolgen." 

Deze situatie is zeer zorgelijk en ik zie helaas regelmatig de latere gevolgen hiervan in de praktijk. Het zorgt voor een onnodig, onaangenaam en zeer ingewikkeld, langdurig herstel, vanzelfsprekend zonder enig resultaat (want PTSS is géén burn-out).

Om je een indruk te geven hoe Posttraumatische Stress Verschijnselen er dagelijks voor iemand uit kunnen zien, hieronder een verkorte opsomming;

• Teruggetrokken zijn.
• Slechte concentratie.
• Vermijden van positieve en negatieve emoties.
• Gevoel van onbegrip hebben.
• Meer conflicten en ruzies (thuis en op het werk).
• Er mag niet over gepraat worden – over “dat” waarmee men zo zit
• Druk van de buitenwereld om weer 'normaal' te doen (wat dit ook moge betekenen).
• Kan niet meer aan oude verwachtingen voldoen.
• Verlies van interesse in partner, kinderen en verdere relaties.
• Plotse stemmingswisselingen (boos, verdriet, spontaan huilen) stemmingen die uren, maar ook wel dagen kunnen voortduren.
• Moeite om aanwezig te zijn in het hier-en-nu en daardoor om aan het gezinsleven deel te nemen (men is nooit meer waar men is - men is ‘in gedachten’ altijd ergens anders).
• Over kleine dingen geïrriteerd zijn.
• Steeds vaker vermijden van herinneringen, situaties, maar ook van foto's, films, boeken en discussies.
• Steeds vaker terugtrekken uit het sociale leven.
• Verlaagd zelfbeeld (in vergelijking met anderen).
• Uitvlucht zoeken naar verslaving (b.v. werken, computer spellen, drugs, sex, alcohol en religie).
• Slapen en/of op de bank zitten/liggen om ‘compleet weg te zijn van deze wereld’, niet persé omdat je moe en/of uitgeput bent.

Wanneer je je uitgebreider over Posttraumatische Stress Verschijnselen en PTSS wilt informeren, verwijs ik je graag naar de “PTSS Kennis Blog”, “PTSS in Beeld” en "Podcast"-sectie van de PTSS Voorbij website. Aanvullend zou je bijvoorbeeld deze PTSS in Beeld artikelen “Ongewenst lichamelijk grensoverschrijdend gedrag – zeer vaak PTSS” en "PTSS als vreselijk resultaat van de ziekelijke selectie drang van de narcist-narcistische persoonlijkheid voor hooggevoelige mensen-HSP" kunnen lezen.

CONCLUSIE

"Er bestaat geen sociale veiligheid zonder toestemming."

Het zou dan ook educatie van jong en oud sieren om dagelijks te herhalen dat toestemming “alles” is in deze context – niet een beetje – niet af en toe – nee, helder en duidelijk en steeds weer - altijd! 

"De eerder getoonde video van de Thames Valley Police en dit

artikel kun je hopelijk met je vrienden en kennissen delen."

Dit kost je niets en je kunt hiermee voorkomen dat het zeer beschadigende proces van onnodige traumatisering (en het ontstaan van PTSS) zich voortzet bij onschuldige (jonge en volwassen) vrouwen en mannen. Informatie-verspreiding gaat niet vanzelf - geef om elkaar en kom daarom in actie!

Leven met Posttraumatische Stress Verschijnselen en trauma na ongewenst (lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag is niet leven, maar overleven. Een integraal PTSS en Trauma hersteltraject is zo ontwikkeld dat je effectief kunt herstellen en verder kunt leven met een goede kwaliteit van leven!

Herken jij jezelf of een dierbare in dit artikel? Neem dan vrijblijvend en vertrouwelijk contact op voor een gratis kennismakingsgesprek, door het invullen van het contactformulier op de PTSS Voorbij website www.ptssvoorbij.nl.

Neem de regie over je gezondheid en je leven terug of geef het als cadeau aan een dierbare – en vergeet niet dat er ook voor jou of voor je dierbare een effectief en passend PTSS en trauma-hersteltraject is!

Animatie met dank aan Emmeline May op rockstardinosaurpirateprincess.com en Blue Seat Studios . Copyright © 2015 RockStarDinosaurPiratePrincess en Blue Seat Studios . Afbeeldingen zijn copyright © 2015 Blue Seat Studios. http://www.consentiseverything.com/ - Bron: Thames Valley Police