HELP! – mijn baas is toxisch – 12 manieren om een narcistische kameleon leider te ontmaskeren – deel 1

Kun je ziek worden van je werk?

Kun je ziek worden van een voor jou

toxische baas op het werk?

Misschien heb je deze baas nog steeds of

heb je zo'n baas een tijd geleden gehad

en heb je hier nog steeds last van?

Lees dan vooral verder.

SAMENVATTING

• Kun je ziek worden van je werk?
• Kun je ziek worden van een voor jou toxische baas op het werk?
• Kun je Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) als gevolg van PTSS en trauma ontwikkelen als gevolg van ervaringen met je baas?
• Zijn er bepaalde mensen die hier extra gevoelig voor zijn?
• Kun je lange tijd nadat je weg bent bij die toxische baas hiervan nog steeds ziek worden?

Al deze vragen zijn met ja te beantwoorden.

Niet alleen dit, maar het heeft vanuit de praktijk ook nog eens sterk te maken met je eigen persoonlijkheid, oftewel dat gedeelte dat je meer gevoelig maakt dan anderen.

Wanneer je namelijk hooggevoelig (HSP) bent als onderdeel van je persoonlijkheid dan ben je extra gevoelig voor toxisch kameleon leiderschap van een narcist.

Lees in dit artikel hoe je die prins op het werk die in eerste instantie zo voorkomend en aardig lijkt, leert herkennen voor de narcistische kameleon leider die hij werkelijk is.

Voorkom dat de ziekmakende driehoek Hooggevoeligheid <> Narcisme <> Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) als gevolg van PTSS voor jou je leven gaat bepalen en zelfs compleet kan verwoesten.

Wanneer dit al het gebeurd is, dan geeft de herkenning van de inhoud van dit artikel je hopelijk als eerste erkenning van je situatie en waar je bent in je persoonlijke herstel.

Informeer jezelf en deel deze informatie met anderen. 

Het is heel belangrijk dat er meer informatie komt hierover en dat er snellere signalering is om ernstige traumatische gevolgen te voorkomen. Zonder volgelingen zijn de narcistische kameleon leiders volledig machteloos. 

Hopelijk kunnen hierdoor ook de ongekende angst en stressniveaus en de lange termijn mentale en lichamelijke ziekmakende gevolgen hiervan, die ik haast dagelijks in de praktijk zie, worden beperkt. 

Wanneer we meegaan in de angstwereld van de ziekmakende en narcistische kameleon leider zijn we niet trouw aan onszelf.

Laten we samenwerken om een werk, sport, verenigingsomgeving te krijgen waarin er menswaardig met elkaar wordt omgegaan. 

Een omgeving waar mentaal welzijn prioriteit heeft en waar mensen wel gehoord en gezien worden voor wat ze zijn – volwaardige mensen met gevoel en de wens om in vanuit een hoger bewustzijn samen te verbinden en mooie dingen te creëren. 

Op die manier is er steeds minder plek voor de tot op heden haast vrije bewegingsruimte van deze toxische persoonlijkheden.

INLEIDING

Ik hoor vaak de opmerking in de praktijk dat men twijfelt of men op het werk weleens blootgesteld is geweest aan een narcistische kameleon leider (aka narcist).

Mijn antwoord hierop is dat dit zeker wel mogelijk is, omdat zij een hele bijzondere kwaliteit hebben – het zijn ware kameleons die zich bijzonder goed kunnen aanpassen en zich hierdoor op allerlei manieren kunnen vermommen. 

De laatste tijd is er zoals haast bij alles tegenwoordig een groep polarisatie ontstaan – een groep die vindt dat we iedereen en alles tegenwoordig zomaar een narcist noemen en dat het allemaal niet zo’n vaart loopt.

Een andere groep die, vaak ook nog vanuit eigen ervaring, overtuigd is dat het mede ook door alles wat er de laatste tijd naar buiten is gekomen niet genoeg belicht kan worden.

Vanuit de praktijk behoor ik tot deze laatste groep. Ik doe dit bewust omdat ik de ernst van de toxische effecten van de ziekmakende driehoek Hooggevoeligheid (HSP) <> Narcisme <> Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) wil benadrukken. 

De hoeveelheid mensen die ik in de praktijk ontmoet die door dit type narcistische kameleon leiderschap ernstig getraumatiseerd zijn is groot. Het heeft hun leven niet alleen totaal op zijn kop gezet, maar velen zijn hierdoor sociaal en financieel volledig geruïneerd. 

Vooropgesteld dat dit artikel, omdat het over ernstige traumatisering gaat in de basis niet positief is en het bij herkenning persoonlijk confronterend kan zijn, wil ik je toch vragen om de informatie tot je te nemen.

Lees het desnoods in delen en kijk voor jezelf wat de informatie met je doet. Wanneer het je herkenning geeft dan is dit mogelijk ook de eerste erkenning van je eigen situatie en waar je bent in het herstellen hiervan. 

Het geeft je diverse verwijzingen naar andere artikelen die uitgebreider ingaan op sommige onderwerpen en die ook uitvoeriger ingaan op het enorme belang van het oplossen van de onderliggende aanleidingen/triggers van Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) – in dit geval ten gevolge van toxisch leiderschap.

Johan Cruyff zei het ooit zo treffend: “Je ziet het pas als je het door hebt”. 

Nou, dit geldt zeker ook als het gaat om het herkennen van dit type narcistische persoonlijkheid. Voor alle duidelijkheid, het gaat hier om mannen en vrouwen, ook al blijken er ook vanuit de praktijk, meer mannen dan vrouwen in dit beeld te passen. 

Dit beeld blijkt ook te passen bij het procentueel (veel) hogere percentage vrouwen die ernstig getraumatiseerd raken door deze toxische persoonlijkheden en hiervoor professionele hulp zoeken. 

Wel is het zo dat bepaalde omgevingen en beroepen door narcisme gerechtvaardigd opportunisme aantrekt, bijvoorbeeld politiek, onderwijs, religie, geneeskunde, showbusiness, sportwereld, vrijwilligersorganisaties, leger, bedrijfsmanagement en wetshandhavingsinstanties.

Laten we vooral ook de sociale media hierbij tegenwoordig niet vergeten, bijvoorbeeld de legio influencers en wereldverbeteraars.

Het zou echter niet correct zijn wanneer we in deze context alleen zouden spreken over mannelijke narcistische kameleon leiders – dit is wel belangrijk om meteen te benoemen.

Dit is vooral ook belangrijk voor alle mannen die dit lezen en die hierdoor hun carrière hebben moeten beëindigen. Lees het artikel verder met dit in gedachten. 

Om de leesbaarheid te vergemakkelijken zal ik verder alleen verwijzen naar de mannelijke vorm en zal ik narcistische kameleon leider, narcistische persoonlijkheid en narcist als synoniemen gebruiken wanneer ik verwijs naar deze toxische zogenaamde welbespraakte leider.

LEIDERSCHAP

Er wordt vandaag de dag veel geschreven over leiderschap en leiderschapsontwikkeling – soms wordt er zelfs van uitgegaan en dat het waardevol is dat negatief leiderschap te categoriseren zou zijn – dat dit als iets goeds, positief en sterk gezien moet worden. 

Ik wil je dan ook graag meenemen op een korte reis om je meer bekend te maken met hoe het leven eruit ziet op het werk wanneer je in een organisatie (profit of non-profit/ngo) blootgesteld wordt aan zo’n narcistische kameleon leider.

Iemand die uit is op persoonlijke aandacht, controle van anderen, macht en het liefst ook wat voor hen maatschappelijke betekenis geeft – rijkdom. Dat dit geen geluk brengt blijkt wel uit de omgeving van de narcist.

Zoals ik eerder al benoemde en de naam doet vermoeden, is deze zogenaamde leider ontzettend goed in staat om zich te vermommen.

Te vermommen achter de talloze en voortdurende angsten die hij heeft waaruit al die behoefte tot lichamelijke en maatschappelijke erkenning voortkomt.

De kus van deze zogenaamde leider in dit sprookje doet helaas alleen een traumatische en mentaal en lichamelijk giftige (toxische) afloop ontwaken.

HET MASKER MET DE 12-KENMERKEN

1. Op het eerste gezicht lijken deze mensen het juiste te zeggen en te doen, zich aan te sluiten bij hun medewerkers en op wel op zo’n manier dat hij sommigen zelfs lijkt te helpen bij hun werkzaamheden.

Narcistische kameleon leiders zijn extraverte, op het eerste gezicht charmante, intelligente en drukke leiders. Ze zoeken bondgenootschap en willen heel graag dat je hen blind gaat vertrouwen vanuit de intellectuele capaciteiten en prestaties die ze lijken te presenteren.

2. Ze kenmerken zich doordat ze hun eigen chaos en crisis creëren, waarop zij zichzelf dan aanwijzen als de oplossing voor de door henzelf gecreëerde chaos en crisis.

Een normale hulpvraag en persoonlijke ontwikkelingscyclus ontbreekt. Iedere vorm van zelfinzicht is afwezig en met ziet geen verband tussen zichzelf en de chaos en de vaak hieruit voortvloeiende crisis.

Tijdens de door hen veroorzaakte chaos geven ze publiekelijk een gedetailleerde beschrijving van de ernst van de crisis, waarbij het ook nog lijkt alsof er iemand aan het woord is die weet waar het over gaat.

Men communiceert op deze wijze zonder probleem aan medewerkers, maar ook aan een ondernemersraad, een Raad van Bestuur (RvB) of een ander type toezichtsorgaan, maar ook publiekelijk bijvoorbeeld aan de media. 

Het is voor de meeste toehoorders zeker niet duidelijk dat zij zichzelf op dat moment aan het presenteren zijn als de oplossing voor het (door hen gecreëerde) probleem. En toch is er hier een duidelijk verband.

De gehele organisatie, in de ogen van de narcistische kameleon leider, is afhankelijk van zijn capaciteiten en overlevingskansen. Zonder hem is het sowieso een verloren zaak.

Het type chaos en crisis waar het hier om kan gaan is heel divers, hoewel het vaak gerelateerd is aan strategisch beleid en richting van de organisatie, innovatie, organisatieontwikkeling en of het inhuren van nieuw personeel in sleutelposities.

3. De narcistische kameleon leider is te veel betrokken, ja je leest dit goed, te veel betrokken, bij de medewerkers in de organisatie en met name bij het leiderschap of zoals vaak aangeduid als managementteam (MT).

Dit wordt vooral duidelijk wanneer het om ‘loopbaanontwikkeling’ gaat. Hij is erg geïnteresseerd in het regelmatig ontmoeten van het juniorpersoneel en houdt zich bijzonder bezig met enkelen van het MT en noemt dit beiden zelf ‘liefdevol mentorschap’. 

Hij beschrijft het team aan anderen altijd als zijn uitgebreide “familie” en schept hier openlijk over op. Ik zou je vanaf nu dan ook willen vragen om extra alert te zijn wanneer je in je omgeving iemand van het leiderschap hoort praten over het team als zijn ‘familie’. Dit is een echte ‘rode vlag’ wanneer je dit hoort in een werkomgeving …

4. Verder, wanneer het gaat om het inhuren van personeel en dan vooral op sleutelposities, dan is dit voor hem een doel op zich.

Personeelselectie gaat namelijk niet om de beste man of vrouw op de juiste plaats. Nee, het gaat hier om het strategisch selecteren als onderdeel van het manipulatieve netwerk wat er als een spinnenweb over de organisatie door hem heen gesponnen wordt.

Hoe langer hij dit ongestoord kan doen in een organisatie en hoe meer van dit type personeel er aan boord komt en hoe steviger hij medewerkers op allerlei plaatsen in de organisatie in een manipulatieve greep heeft.

Ambitieuze carrière, georiënteerd personeel en juist met name ook jong-volwassenen lezen het gedrag van deze narcistische kameleon leider vaak verkeert.

Het is zelfs zo dat men er in het begin van overtuigd is dat men gezegend is met de ‘ideale leider’.

5. Het ontbreken van enige vorm van empathie van deze toxische kameleon gaat, wordt pas later op pijnlijke wijze duidelijk.

In het begin legt hij regelmatig contact met medewerkers en hij doet dit zogenaamd vanuit het creëren van een samenwerkingsverband.

Je zou dan zelfs even het idee kunnen krijgen dat hij wel empathisch en aardig lijkt te zijn. 

6. Zijn gedrag is sociopathie vermomd als empathie en dit betekent bijvoorbeeld dat zijn gedrag van het ene op het andere moment volledig om kan slaan en juist op die momenten geeft hij zijn ware karakter prijs en wat deze vorm van empathie werkelijk is – sociopathie. 

Hij verandert plots in een manipulatieve, volledig van zichzelf vervulde en op macht beluste persoon die zonder enige vorm van morele normstelling en berouw te werk gaat.

Ze gaan er zelfs vanuit dat regels en wetten voor hen niet gelden en zijn in die zin ook niet af te schrikken door regelgeving en wetten.

7. Deze sociopathie gaat verder doordat deze narcistische kameleon leider er dagelijks toe in staat is om activiteiten van medewerkers ernstig te verstoren – te onderbreken.

Hij doet dit op het eerste gezicht op uiterst professionele wijze – hij organiseert namelijk plotselinge ad hoc vergaderingen. 

Hij vereist dat iedereen hiervoor plotsklaps hun werkzaamheden laat vallen, eigen afspraken en eventuele privéafspraken (vrije dag/middag) verzet en aanwezig is bij deze zogenaamde dringende vergaderingen. 

Tijdens deze bijeenkomsten worden belangrijke plotselinge koerswijzigingen medegedeeld. Het is geen gesprek, want van discussie is nooit sprake. Het zijn mededelingen die hij doet.

Na zo’n bijeenkomst is men meer dan ooit verward over de strategie, maar niemand die de narcistische kameleon leider een vraag hierover durft te stellen. De laatste die dit deed staat nog op hun netvlies gegraveerd – zij werd publiekelijk met verachting door hem bespot en vernederd.

8. Deze narcistische kameleon leider is verder bijzonder geraffineerd en past zeer sluwe manipulatieve technieken toe om mensen te laten doen wat hij wil.

De meeste mensen voelen zich na een tijdje dan ook verplicht om dingen te doen die gevraagd worden – vreemd genoeg zelfs die dingen die men vanuit eigen waardes anders nooit zou doen.

Maar die dingen doet men op een of andere manier nu dus wel …

9.  Er is met deze narcistische kameleon leider niet te communiceren – er is geen dialoog mogelijk want de enige waarheid die er is die is al bekend.

De enige waarheid is zijn waarheid. 

10. Grenzen, althans andermans grenzen kent hij niet.

Grenzen van anderen overschrijden is haast een dagelijkse bezigheid. Het is dan ook niet zo vreemd dat er de laatste tijd nogal wat ‘skeletten uit de kast’ zijn gekomen in de diverse organisaties. 

Het is gebleken dat het type organisatie niet uitmaakt. Of het nu gaat om een politieke omgeving, een met winstoogmerk gerichte organisatie of bijvoorbeeld een NGO. 

Uiteindelijk komt het allemaal op hetzelfde neer – een fictief rijk creëren waarin gezonde gedragsregels alleen publieke woorden zijn voor de bühne.

In realiteit gaat het om een manipulatief web van mensen waarmee de ziekmakende effecten van de macht dagelijks wordt onderhouden – het echte werk van een narcistische kameleon leider. 

Wanneer je uitgebreider wilt lezen over de traumatische gevolgen van (lichamelijk) grensoverschrijdend gedrag die ik hiervan in de praktijk zie dan kun je dit artikel hierover lezen.

11. Dat deze narcistische kameleon leider zich niet houdt aan de gezonde groepsregels in een organisatie wordt nog maar eens duidelijk door de door hem georganiseerde regelmatige ontmoetingen met medewerkers op diverse plekken in de organisatie.

Deze in management termen zogenaamde ‘skip-level’ bijeenkomsten hebben een bijzonder doel – om roddels van het personeel op te kunnen vangen. 

De informatie die voortkomt uit deze besprekingen (ontbijt, lunch, diner en anderszins) wordt vervolgens op een uiterst manipulatieve manier gebruikt. Namelijk door te ‘gaslichten’ en mensen in de organisatie door manipulatie tegen elkaar uit te spelen. 

Hoewel ook dit gedrag bij iedereen bekend is en zeker als negatief en belastend wordt ervaren – is er ook nu weer niemand die openlijk bespreekt.

Omdat het voor iemand die blootgesteld wordt aan dit gedrag in eerste instantie zo moeilijk te onderscheiden is, kan er echt heel veel gebeuren met iemand voordat ‘het kwartje valt’. 

12. Ze pesten openlijk medewerkers, sluiten mensen buiten en zij doen dit bijvoorbeeld door in het bijzijn van iedereen medewerkers voor schut te zetten en hen openlijk belachelijk te maken.

Ze eisen van anderen hierbij zelfs dat iedereen publiekelijk met dit pesten akkoord gaat – men moet meelachen en meedoen, want het is toch best leuk en grappig wat er gebeurd …? 

De groep mensen die hiermee akkoord gaan worden zogenaamde spiegelpersonen voor de narcist. Hij gebruikt ze om medewerkers nog verder te kleineren, intimideren en volledig te isoleren.

Woorden die men hiervoor in privégesprekken gebruikt zijn bijvoorbeeld: “Ik kan je kapot maken als ik wil en ik ga dit doen ook" en "je bent niets zonder mij.”

De gecreëerde ziekelijke en manipulatieve cultuur zorgt er helaas ook hier weer voor dat niemand hiervan iets durft te zeggen.

Vooral mensen in het begin van hun carrière en hooggevoelige mensen (HSP) zijn hier erg gevoelig voor.

Ze worden in een ware tweestrijd geworpen – aan de ene kant willen ze dolgraag iets aan de situatie doen en aan de andere kant worden ze heel snel opgenomen in het manipulatieve web, waarna er geen ontkomen meer aan is.

Ze worden namelijk vanwege hun gevoeligheid voor zijn manipulatie door hem specifiek uitgekozen. 

De invloed van het pesten en buitensluiten door deze narcistische kameleon leider is helaas een onderwerp wat te vaak wordt genegeerd.

Het zorgt er met name bij de hooggevoelige medewerkers (HSP) voor dat deze medewerkers een ernstig gebrek aan zelfvertrouwen ontwikkelen en gaan onderpresteren door ernstig te gaan twijfelen aan zichzelf, hun eigen talenten en capaciteiten.

Wil je uitgebreider lezen over het bittere en traumatische erfgoed wat ontstaat door pesten en buitensluiten lees dan dit tweedelige artikel.

In tweede en laatste deel van dit artikel beschrijf ik uitvoerig over de uitwerking van een narcistische kameleon leider op het team en de organisatie, maar ook hoe deze zich in de privésfeer kan manifesteren.

Ook dat het bijzonder belangrijk is dat je je bewust bent van de drie dingen die je kunt doen om je eigen gezondheid hierin te bewaken.

Vanuit diverse artikel verwijzingen die ik maak belicht ik hoe je zelf kunt herkennen of er Posttraumatische Stressverschijnselen (PTSV) als gevolg van PTSS en (herhaaldelijk) trauma door een narcistische kameleon leider zijn ontstaan.

Tot slot natuurlijk hoe vanuit de praktijk deze tijdelijke verwonding als onderdeel van een holistisch hersteltraject opgelost wordt.

Lees verder in het tweede deel van dit artikel door op onderstaande afbeelding te drukken.