De invloed van hartcoherentie op emoties en PTSS-herstel

SAMENVATTING

Het hart speelt een cruciale rol in hoe wij ons voelen. Het hart is altijd gericht op waarnemingen het hier-en-nu en heeft hiervoor zelfs een speciale groep cellen (zintuiglijke neurieten) die kunnen voelen, een soort van kunnen leren en een eigen geheugen hebben.

Tijdens de ontwikkeling van de ongeboren baby wordt het hart als eerste ontwikkeld. Hartslag ontstaat voordat het brein ontwikkeld wordt. Ook stuurt het hart meer informatie naar het brein dan andersom.

Deze cellen hebben een rechtstreekse verbinding met onze hersenen en geven op deze manier informatie aan onze hersenen. Het type boodschap van het hart bepaalt hoe wij ons daarna gaan voelen, door de registratie hiervan in de hersenen (en alles wat daarna door dit proces aangestuurd wordt).

Dit proces is dan ook herkenbaar en sturend betrokken bij de dagelijkse negatieve gevoelens, ten gevolge van een posttraumatische stress stoornis (PTSS). Ervaren wij bijvoorbeeld gevaar, dan stuurt het hart, via een bepaald hartslagpatroon signalen naar de hersenen, die dan onze gevoelens weerspiegelen. Emoties worden namelijk weerspiegeld in deze hartritmepatronen.

Wanneer wij ons zeker en veilig voelen in het moment, zal het hart dit dan ook op deze manier vertalen naar onze hersenen. We gaan ons dan ook prettig en relaxt voelen. Onze hartslag is dan rustig, regelmatig en heeft een vloeiend patroon - we noemen dit een samenhangende of coherente hartslag. Dit heeft een algemene positieve invloed op ons welbevinden.

Het omgekeerde is ook waar - voelen wij ons bijvoorbeeld onzeker en angstig, dan worden wij gestresst, met allerlei bewust lichamelijke klachten en reflexmatige gedragingen als gevolg. Onze hartslag is dan versneld, onregelmatig en heeft een zigzag patroon - we noemen dit een onsamenhangende of incoherente hartslag. Het remt hogere hersenfuncties en lokt verdere stressvolle reacties uit.

Maar hoe kom je met PTSS en herbelevingen bij dit samenhangende en rustige, vredige patroon? Een hartritmepatroon wat er geordend, rustig, vloeiend en stabiel uitziet?

We kunnen dit doen door een bewuste en regelmatige ademhaling (5-6/per minuut) - op deze manier kunnen wij hartcoherentie en positieve emoties opwekken. In hartcoherentie kun je dan je emoties, je voelen, denken, presteren en waarnemen verder positief beïnvloeden.

Wanneer je ademhaling een regelmatig tempo aanhoudt, zal ook je hartslag dat tempo volgen en is het versnellen en vertragen van je hartslag hierdoor in balans. Je kunt op deze manier bewust in een staat van hartcoherentie komen.

Het is erg belangrijk welk gevoel het hart registreert en welke signalen het hart vervolgens naar de hersenen stuurt. Hartslagverandering (hartslagvariabiliteit) bij emotie en de snelheid waarmee men terugkeert naar een 'rustige en regelmatige hartslag' heeft verder grote invloed op het algemeen welbevinden.

Concreet betekent dit dat we nu dan ook kunnen stellen dat alle veranderingen door het hart gaan en moeten gaan. Letterlijk dan wel te verstaan. Mensen met PTSS verkeren vaak langdurig in stress door aaneengekoppelde momenten van negatieve emoties, waardoor terugkeren naar een harmonieuze hartslag niet (meer) mogelijk is.

Als professional zie ik dat cliënten hartcoherentie als bijzonder

ondersteunend ervaren tijdens een PTSS-hersteltraject (en daarna!).

Ik gebruik hiervoor een eenvoudige app, die men op de computer en/of smartphone kan gebruiken. Men kan met open ogen (*) dagelijks hartcoherentie oefenen. Men leert men op deze mani er om een gezonde balans te creëren tussen hart en hersenen. (*) Belangrijk bij PTSS vanwege de waakzaamheid door waargenomen continue dreiging van gevaar.

Direct na een hartcoherentie oefening ondervindt men dat men veel rustiger is en men een gevoel van algemeen welbevinden heeft. De oefening heeft een positief effect op welbevinden, ook na de oefening.

Naarmate meer trauma's effectief opgelost zijn als onderdeel van het PTSS-hersteltraject en men meer geoefend is in hartcoherentie, worden de effecten hiervan groter en wordt de grotere persoonlijke veerkracht gedurende de dag sterk bewust waarneembaar.

Wil je meer weten over hoe je effectief van PTSS kunt herstellen? Wil je onderzoeken of deelname aan een PTSS Voorbij Coaching hersteltraject iets voor jezelf, of voor een dierbare is?

Neem contact met mij op - door het invullen van het contactformulier.

__________________________________________________________________________________________________________

UITGEBREID ARTIKEL

INTRODUCTIE
Je kent het vast, je hartslag begint te versnellen, je ademhaling stokt en je voelt je angstig. Het hart reageert op hoe wij ons voelen, maar waarom gebeurt dit eigenlijk? Is er iets aan te doen?

Het is wellicht interessant om te noemen dat tijdens de ontwikkeling van de ongeboren baby, het hart eerst ontwikkeld wordt en er hartslag ontstaat, voordat het brein ontwikkeld wordt. Ook stuurt het hart meer informatie naar het brein dan andersom.

Het hart, zo weten we nu na decennialang onderzoek door het HeartMath® Institute, heeft zelfs het vermogen om op een eigen en onafhankelijke manier te functioneren. We weten ook dat de registratie door het hart altijd te maken heeft met het hier-en-nu. Hoe wij ons voelen, informatie verwerken, beslissingen nemen, zelfs dat het een soort van leren en herinneren kan.

HARTCLUSTER CELLEN
Een bepaalde ritmische activiteit van het hart heeft een directe invloed op hoe wij ons voelen. In het hart zitten speciale cel clusters - een systeem van ±40000 zogenaamde zintuiglijke neurieten, cellen met zowel korte- als lange-termijn geheugen. De signalen van deze cellen worden door het brein geregistreerd en beïnvloeden onze emotionele ervaringen.

Het hart speelt dan ook een bijzonder grote rol in onze emotionele intelligentie (EQ) en beschikt over een directe communicatielijn met de hersenen. Het hart is hierdoor dus intelligent.

Het hart stuurt signalen naar onze hersenen, die na registratie door de hersenen, psychofysiologische processen aansturen. Processen die bepalen welke emoties wij gaan voelen.

Dit proces is onder meer sturend betrokken bij de dagelijkse negatieve gevoelens, ten gevolge van PTSS. Wanneer wij bijvoorbeeld gevaar ervaren, dan stuurt het hart, via een bepaald hartslagpatroon signalen naar de hersenen, die dan onze gevoelens weerspiegelen.

De negatieve emotionele ervaring wordt hierdoor versterkt. Emoties worden namelijk weerspiegeld in hartritme patronen. Afhankelijk van de kwaliteit van het emotionele signaal, stuurt het hart de hierbij passende signalen naar de hersenen. Plotse boosheid, woede, maar ook een huiluitbarsting, of diepe rouw of een groot gevoel van schaamte kunnen het plotse gevolg zijn van dit proces.

___________________________________________________________________

SAMENHANGEND HARTRITME PATROON (COHERENT)
Positieve emoties leiden daarentegen tot een samenhangend of coherent hartritme patroon. Het ervaren van positieve emoties, zoals bijvoorbeeld liefde, dankbaarheid, compassie, vreugde en waardering leidt tot een staat van coherentie, oftewel een samenhangend hartritme patroon.

Maar hoe kom je met PTSS en herbelevingen bij dit samenhangende en rustige, vredige patroon? Een hartritme patroon wat er geordend, rustig, vloeiend en stabiel uitziet zoals in het rechter plaatje hierboven in afbeelding A en de blauwe lijn in afbeelding B (waardering).



Het is fijn dat we door een bewuste ademhaling, hartcoherentie en positieve emoties op kunnen wekken. Hierdoor wordt ons hartritmepatroon verder positief beïnvloedt. In hartcoherentie kun je dan je emoties, je voelen, denken, presteren en waarnemen positief beïnvloeden.

Hartcoherentie is een harmonieuze staat in het lichaam wat past bij een optimaal prestatieniveau. Ons hartritme is sterk verbonden met onze ademhaling. Als je inademt, versnelt je hartslag en als je uitademt, vertraagt je hartslag – en dit gebeurt steeds weer opnieuw op deze manier. 

Wanneer je ademhaling een regelmatig tempo aanhoudt, zal ook je hartslag dat tempo volgen en is het versnellen en vertragen van je hartslag hierdoor in balans. Je kunt op deze manier bewust in een staat van hartcoherentie komen.

Hartcoherentie leidt niet alleen tot prettige en rustige gevoelens, maar door de rust en harmonie die ontstaat, leidt het ook nog eens tot vergroting van je algemene persoonlijke veerkracht.

Het wordt namelijk steeds gemakkelijker voor je om tijdens je PTSS-hersteltraject moeilijke situaties te overwinnen. Dit geldt specifiek voor het snel(ler) vanuit situaties van onveiligheid en onrust (negatieve emoties) terug kunnen keren naar veiligheid en rust (positieve emoties).

Hartcoherentie leidt tot samenhang en ondersteunt lichaamssystemen om synchroon en beter te werken – denk hierbij b.v. aan het zenuwstelsel, hart en vaatstelsel, de hormoonhuishouding en het immuunsysteem. Je hebt onder andere soepele hartritme patronen, een grotere hart-hersensynchronisatie en je kunt hierdoor beter leren, beter concentreren, beter focussen, beter onthouden, beter redeneren, beter beslissingen nemen, beter presteren en helder nadenken.

Verdere gezondheidsvoordelen van hartcoherentie:

·   Vermindert stress en angst (vermindering van het cortisolniveau).

·   Verbetert je immuunsysteem.

·   Laat anti-verouderingshormoon (DHEA) vrijkomen.

·   Verbetert de werking van je zenuw- en spijsverteringsstelsel.

·   Verbetert de kwaliteit van je slaap.

·   Verlaagt je cholesterolwaarde.

·   Verhoogt je energieniveau.

HARTSLAGVARIABILITEIT (HEART RATE VARIABILITY-HRV)

Het versnellen en vertragen van je hartslag wordt ook wel hartslagvariabiliteit genoemd (Heart Rate Variability; HRV). Deze HRV is erg belangrijk en wordt sterk beïnvloedt door PTSS.

De snelheid waarmee iemand met PTSS kan terugkeren vanuit een onveilige naar een veilige toestand, wordt hiermee gemeten in tijd. Is de tijd kort, dit wil zeggen keert iemand van een angstige situatie snel terug naar rust, dan spreken we van een hoge HRV – dit is een gezonde situatie.

Bij PTSS zien we dat er regelmatig en soms zelfs aaneengeschakelde momenten zijn waardoor er een continue en giftige stress in het lichaam ontstaat. De HRV is in deze situaties dan ook laag, het duurt lang voordat iemand weer rustig is. Iemand heeft dan een lage HRV.

Een lage HRV is ongezond en wordt ook wel in verband gebracht met een verhoogd risico op het krijgen van b.v. hartinfarct.

CONCLUSIE

We hebben gezien dat het erg belangrijk is welk gevoel het hart registreert en welke signalen het hart vervolgens naar de hersenen stuurt. Concreet betekent dit dat we nu dan ook kunnen stellen dat alle veranderingen door het hart gaan en moeten gaan. Letterlijk dan wel te verstaan.

Voelt het voor ons in het hier-en-nu niet veilig, dan zal het hart dit vertalen door onrustige hartritmesignalen naar de hersenen te sturen. Het onder-bewuste van ons brein ziet dit als een onveilige situatie.

Het zal er alles aan doen om eerder aantoonbare onveilige situaties en personen te vermijden. Op deze manier kan het nare gevoel beperkt blijven, of misschien in de toekomst wel helemaal worden voorkomen. Zonder een adequate PTSS-hersteltraject met blijvend herstel van PTSS leidt deze situatie er echter toe dat de wereld van iemand met PTSS steeds kleiner wordt.

Het is daarom erg belangrijk om in het proces van transformatie eerst het hart in de goede staat te brengen via de ademhaling. Op die manier kan het hart zo optimaal als mogelijk functioneren en gezonde signalen sturen naar het brein en het lichaam laten weten dat er veiligheid heerst.

Op die manier wordt dat deel in het brein (het limbische systeem), wat vooral actief is tijdens het ervaren van stress en angst, geremd in zijn werking. Dankzij het hart en de signalen naar de hersenen, komt men in de veilige modus, weg van de vecht-, vlucht- verstar reactie, of flauwvallen bij stress en angstsituaties.

Als professional zie ik dat cliënten hartcoherentie als bijzonder ondersteunend ervaren tijdens een PTSS-hersteltraject (en daarna!). Ik gebruik hiervoor een eenvoudige app, die men op de computer en/of smartphone kan gebruiken. Men kan met open ogen (*) dagelijks hartcoherentie oefenen. Men leert men op deze manier om een gezonde balans te creëren tussen hart en hersenen.

(*) Belangrijk bij PTSS vanwege de waakzaamheid die men heeft door de waargenomen continue dreiging van gevaar.

Direct na een hartcoherentie oefening ondervindt men dat men veel rustiger is en men een gevoel van algemeen welbevinden heeft. De oefening heeft een positief effect op welbevinden, ook na de oefening.

Naarmate meer trauma's blijvend opgelost zijn als onderdeel van het PTSS-hersteltraject en men meer geoefend is in hartcoherentie, worden de effecten hiervan groter en wordt de vergrootte persoonlijke veerkracht gedurende de dag sterk bewust waarneembaar.

Uiteindelijk wordt het mogelijk om de overprikkeling van het emotionele brein (limbische systeem) zodanig te verminderen dat het een algemeen positieve invloed heeft op denken, ervaren van emoties en gedrag. Hoe hoger de HRV en hoe meer veilige momenten iemand kent gedurende een dag, hoe groter het gevoel van algemeen welbevinden.

In een PTSS-hersteltraject gaat het dan ook om blijvend te herstellen van PTSS met een goede kwaliteit van leven. Hartcoherentie is een belangrijke aanvulling op de geavanceerde interventies die verder tijdens een PTSS-hersteltraject worden gebruikt.

Wil je meer weten over hoe je blijvend van PTSS kunt herstellen? Wil je onderzoeken of deelname aan een PTSS Voorbij Coaching hersteltraject iets voor jezelf, of voor een dierbare is? Neem contact met mij op - door het invullen van het contactformulier.